16 мамыр- ЖИТС-тен қайтыс болғандарды еске алу күніне арналған #Одан артықтын#БольшеЧем#MoreThan тақырыбында ақпараттық науқан жарияланды
Мамыр айының үшінші жексенбісінде Дүниежүзілік ЖИТС-тен қайтыс болған адамдарды еске алу күні атап өтіледі. Оны Қазақстанда COVID-19 пандемиясы кезінде өткізу – бұл АИТВ және коронавирустық инфекцияның одан әрі таралуына қарсы іс-қимыл жасауға дайын екендігін көрсетудің, эпидемиямен күресте күш-жігерді біріктірудің, адамдардың АИТВ-инфекциясы туралы хабардар болу деңгейін арттырудың, АИТВ-мен өмір сүретіндерге қолдау білдірудің тағы бір мүмкіндігі.
СПИД ауруынан қайтыс болғандарды еске алу күні 1983 жылы алғаш рет Сан-Францискода өткізілген. Қазіргі таңда бұл күнді атап өту жер шарында дәстүрге айналып отыр. Бұл күнді атап өтудің негізгі мақсаты - ВИЧ ауруына шалдыққан адамдардың қасында өмір сүріп жүрген адамдарға бұл жағдайдың әрқайсысының басынан өтуі мүмкін екендігіне ойлануға, сонымен қатар осы аурудың қармағында кеткен адамдарды еске алуға, ВИЧ/СПИД ауруымен өмір сүріп жатқан достарымыз бен жақын адамдарымызға қолдау көрсетуге, азаматтық қоғамдағы және үкімет басындағылардың назарын ВИЧ/СПИД эпидемиясына баса назар аударуына, індеттің алдын алу, сақтану шараларын, жұғу жолдарын кеңінен насихаттауға бағытталған.
Ақпараттық науқанды өткізудің маңыздылығы – жастар мен жасөспірімдердің бойында АИТВ жұқтырған адамға деген аяушылық көзқарасты емес қолдау мен түсіне білу сезімін ояту және АИТВ жұқтыруға кедергі келтіретін мінез-құлық стереотипін қалыптастыру болып табылады. Сонымен қатар, тек сақтанғанда ғана өздерін осы инфекциядан сақтай алатынын тағы бір естеріне салу.
Қазіргі таңда жер бетінде 60 млн. адам ВИЧ инфекциясын жұқтырып тіркеліп отыр.
Бұл күнде ВИЧ/СПИД проблемасына байланысты теле және радиобағдарламалар, қайырымдылық концерттер мен акциялар, суретшілер көрмесі т.б көптеген іс-шаралар ұйымдастырылады. Бұл күні адамдар кеуделеріне қызыл лента тағып шығады. Қызыл лента ВИЧ пен өмір сүретін адамдарды қолдау, сыйластық пен дұрыс көзқарасты қалыптастыру, ВИЧ/СПИД ауруынан қайтыс болғандарды есте сақтау, ұлт пен ұлысты, жас пен жынысты таңдамайтын індеттің жақын арада емі табылады және ауруды жеңеміз деген үміт символы болып табылады.
12 мамыр – Халықаралық медбикелер күні
Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой халықаралық медбикелер күнінде Facebook желісінде арнайы жазба қалдырды, деп хабарлайды Egemen.kz.
«Бірде-бір аурухана мен бірде-бір дәрігер медбикесіз жұмыс істей алмайды. Бұл өте маңызды адамдар, олар үлкен жұмыс атқарады және әр науқастың өмірі үшін одан да үлкен жауапкершілік атқарады», деп жазды министр.
Алексей Цой бүгінде медбикелердің рөлі артқанын, бұрын олар орта медициналық персонал болып саналса, қазір олар дәрігерлердің тең серіктесі болып, тәуелсіз шешім қабылдауға мүмкіндік алғанын айтты.
Қазақстанда 185 мыңнан астам орта буын мамандары жұмыс істейді, олардың 2 мыңында жоғары мейіргерлік білімі бар. Ауылдық жерлерде 55 мыңға жуық адам жұмыс істейді.
«Медбикелер мектебі бір орында тұрмайды, кадрлық резервті толықтыра отырып, барлық уақытта жетілдірілуде», деп жазды министр.
Бұл мерекеде үздік мамандарды марапаттау дәстүрге айналған. Пандемияға қарамастан, биыл да марапаттау рәсімі тыс қалмады. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің атынан еңбектегі және денсаулық сақтау саласындағы жетістіктері үшін бүгін 174 маман марапатталды. Оның ішінде 24-і «Еңбек ардагері» медалімен, 43-і «Денсаулық сақтау ісінің үздігі» төсбелгісімен, 15-і «Денсаулық сақтау ісіне қосқан үлесі үшін» төсбелгісімен, 52 маманға құрмет грамоталары, тағы 40 медбике министрдің қолы қойылған алғыс хаттармен марапатталды.
«Әрбір медицина қызметкері үшін ең үздік марапат – емделушілердің алғысы деп санаймын. Сондықтан әрбір қазақстандықтың атынан осы күні мейіргер әріптестеріңізге олардың ықыластығы мен қайсарлығы үшін алғыс айтуға рұқсат етіңіздер. Сізге зор денсаулық, амандық және өркендеу тілеймін!», деді Алексей Цой.
https://egemen.kz/article/274357-12-mamyr-%E2%80%93-khalyqaralyq-medbikeler-kuni
© egemen.kz
Қазақстанда вакцина салдырғандарға бірқатар жеңілдіктер қарастырылады
Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой вакцина салдырғандар үшін кейбір шектеулер алынып тасталатынын айтты, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі.
Бас санитарлық дәрігедің қаулысымен көптеген жеңілдіктер қарастырылуда.
"Вакцина салдырғандар қатарының өсуіне байланысты, Қазақстанның бас санитары шығарған қаулыға сәйкес, вакцинаның екі компонентін де алған азаматтар үшін бірқатар шектеу алынып тасталады. Коронавирусқа қарсы вакцинаның толық курсын алғандар Қазақстан азаматтары және Қазақстан аумағында тұруға ықтиярхаты барлар әуе қатынасы арқылы ПТР тестінсіз Қазақстан аумағына кіре алады, медициналық-әлеуметтік нысандарға бара алады, облыстық командаларды дайындау үшін оқыту-жаттықтыру жұмыстарын жаңғырта алады", - деді Алексей Цой.
Сонымен қатар, министр вакцина салдырғандардың қай санатынан ПТР тест нәтижесі талап етілмейтінін айтты.
"Вахтаға келген қызметкерлерден, медициналық-әлеуметтік мекемеде рәсімдеу және емделуге жатқызу кезінде науқастардан, мерзімді әскери қызметке шақырылғандардан және мерзімді әскери қызметтен кейін демобилизацияланғандардан, ҚАЖ мекемелеріне түскендерден, топтасқан ұжымдарға баратын адамдардан, ауруға байланысты жұмыс орнында болмаған немесе демалыс, іссапардан келген медицина қызметкерлерінен, тәжірибе алдында медициналық ЖОО мен медицина колледжі студенттерінен ПТР тестілеу нәтижелері талап етілмейді", - деп мәлімдеді министр.
«Қамысты бос ұстасаң, қолыңды кеседі»: Гүлшара Әбдіқалықова үндеу жариялады
Kyzylorda-news.kz. Қызылорда облысының әкімі Гүлшара Әбдіқалықова эпидахуалға қатысты қызылордалықтарға үндеу жариялады.
«Бүгін облысымыз «қызыл аймаққа» енді. Бұл қуанатын жағдай емес.
Пандемия басталғаннан бергі уақытта өңірде 4890 жағдай тіркелген. Әлемді дүрліктірген індеттің беті қайтар түрі жоқ. Соңғы уақытта вирус жұқтырғандардың саны тым көбейіп барады.
«Қамысты бос ұстасаң, қолыңды кеседі» дейді дана халқымыз. Сақтық шараларына мән беруді ұмытсақ, көзге көрінбейтін тажалдың кез келген сәтте қатер төндірері анық. Оны тек сақтану арқылы ғана жеңе аламыз.
Осы ретте, жергілікті мекемелердің, халыққа қызмет көрсету орындарының басшылары вирус тез тарайтын адамдар тығыз жиналатын орындарда, ғимараттарда халықтың сапырылысын реттегені жөн.
Денсаулық алдымен өзімізге керек. Сондықтан, әрбір адам өзіне ғана емес, отбасына, туған-туысына, айналасындағы адамдарға зиянын тигізбеуі тиіс. Той-томалақ, ас беру, басқа да көпшілік жиындарды жақсы күндерге қалдыра тұрайық. Денсаулығымыз бәрінен қымбат екенін ұмытпағанымыз жөн. Қарапайым қағидатты ескерейік: маска, антисептик және арақашықтықты сақтау.
Қымбатты жерлестерім, қауіпті індеттің ұзаққа созылмасы үшін осы қағидаттарды ескеріп, өз денсаулықтарыңызға асқан жауапкершілікпен қарап, карантин талабына бағынуға шақырамын.
Ел болып қатерлі індетті бірге жеңіп, жарқын күндерге бірге жетейік!
Жақынымызға жанашыр болайық!
Саулық сақтықта екенін естен шығармайық!», – деді аймақ басшысы.
https://syr-media.kz/news/19605-amysty-bos-stasa-olydy-kesed-glshara-bdalyova-ndeu-zhariyalady.html
7 сәуір – Дүниежүзілік денсаулық күні
⠀
Атаулы күн Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының құрылған күнінде (1948 жылдан бері) аталып өтеді.
⠀
Денсаулыққа қатысты қызықты деректер:
- Түшкіргенде ағзаның барлық қызметі, тіпті жүрек те тоқтап қалады;
- Оптимизм денсаулыққа оң әсер етеді;
- Солақайлармен салыстырғанда, оңқайлар 9 жыл ұзақ өмір сүреді;
- Жасы ұлғайған сайын адамның миы кішірейе береді;
- Сіз қызарған кезде асқазаныңыз да қызарады;
- Шие ракты емдейді. Ол рак жасушаларын өзін-өзі жоюға итермелейді;
- Адам 50 мыңға жуық иісті ажырата алады;
- Күн сайын оятқышпен ояну - денсаулыққа зиян. Одан адам ағзасының табиғи ырғағы бұзылып, күйзеліске әкеп соғады;
- Душқа жиі түсуге болмайды. Пайдалы бактериялар жуылып кетуі мүмкін, яғни ағзаның қорғаныс қабілетін төмендетеді.
⠀
Денсаулықтарыңыз мықты болсын!
Qazaqstan Ұлттық Телеарнасы
Гүлшара Әбдіқалықова: Жерлестерімнің қауіпті індет кезеңінде сақтанып жүргенін қалар едім
Kyzylorda-news.kz. Қызылорда облысының әкімі Гүлшара Әбдіқалықова сырбойылықтарға өз денсаулығының қожасы өзі екенін ұмытпай, қауіпті індет кезеңінде сақтанып жүруін өтінді. Бұл туралы аймақ басшысы «Facebook» парақшасында жариялады.
Қадірлі жерлестер!
Бүгін – Дүниежүзілік денсаулық күні. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы 1948 жылы құрылған, ал, 1950 жылдан бері құрылған күні атаулы күн ретінде белгіленген. Осы уақыттан бері әлемнің екі жүзге жуық мемлекеті Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымына мүше болып отыр.
Атаулы күні адамдар өз өмірінде денсаулықтың мәні қаншалықты зор екенін түсініп, бүкіл әлем болып денсаулықты жақсартуға шешім қабылдауы үшін өткізіледі.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы әр жылды медицинадағы аса көкейкесті мәселелердің біріне арнап отырады.Өткен жылдан бері әлемді жайлаған пандемия індеті адамзат баласының денсаулығына зор зиян келтіргені рас.
Көрінбейтін жауымызға айналған коронавирус індеті тағы қандай түрге еніп, қалай шыға келетіні белгісіз. Сондықтан, біз кез келген уақытта вирусқа қарсы тұра алатындай әзірлікті үзбеуіміз қажет. Сол үшінде қазіргі уақытта халықты ерікті түрде вакцинациялау жүріп жатыр. Оның тиімді екені әлемде дәлелденуде.
Қарап отырсаңыз, адамдардың тығыз жиналған жерінде вирус тез тарайды. Сондықтан да, әрбір адам өзіне ғана емес, отбасына, туған-туысына, айналасындағы адамдарға зиянын тигізбеуі керек. Ол үшін қарапайым қағидатты ескерсе болды: маска, антисептик және арақашықтықты сақтау. Адамзат баласы жаралғалы бері талай қатерлі індетті бастан кешірді емес пе? Олардың әрбірі адам өміріне қайғы-қасірет әкелді.
Денсаулық – баға жетпес асыл дүние. Оны қайтадан орнына әкелу оңайға соқпайды. Сол себепті, жерлестерімнің өз денсаулығының қожасы өзі екенін ұмытпай, қауіпті індет кезеңінде сақтанып жүргенін қалар едім. Саулық – сақтықта!
Динара Жаңабергенова: Қызылорда «жасыл» аймақта болғанымен арқаны кеңге салуға болмайды
Kyzylorda-news.kz. Қызылорда облысының бас мемлекеттік дәрігері Динара Жаңабергенова аймақ тұрғындарына үндеу жасады.
Құрметті қызылордалықтар!Қазіргі таңда әлемде коронавирус инфекциясы қайта өршіп, бірнеше елде шектеу шаралары күшейді. Біздің елімізде де ахуал мәз емес. Қызыл аймаққа енген өңірлер саны өсті. Қызылорда «жасыл» аймақта болғанымен соңғы 5 күнде ауру көрсеткіші едәуір өсті. Күн сайынғы вирус жұқтыру қарқыны артып келеді. Өткен тәуліктің өзінде 27 жағдай тіркелді. Бұл ағымдағы жыл басынан бері орын алған бір күндік ең жоғарғы көсеткіш.
Бүгінгі күні облыс бойынша коронавирустық инфекция жұқтырғандар саны 4071-ге жетті. Оның 3% сырттан тасымалданған болса, 56% скринингтік тексеру нәтижесінде анықталған, 41% қарым-қатынас арқылы жұқтырған. Ауру көрсеткіштерінің өсуі наурыз мерекелерінен кейін орын алуда. Бұл мейрам күндері карантин талаптарына қарамастан мерекелік коропоративтер, жасырын той-жиындар жасап, шектеу шараларын бұзудың салдары деп болжанады.
Карантинге алынып, үй-жағдайында оқшауланған адамдар мен оларға күтім жасайтындардың да сақтық шараларына салғырт қарауы жағдайды ушықтыруда. Себебі вирустың адамға әсер ету жылдамдығы жоғары. Оның үстіне вирустың мутацияланған жаңа штамдарының белсенділігі әлем бойынша артып келеді. Қызылорда «жасыл» аймақта болғанымен арқаны кеңге салып, бейқам отыруға болмайды. Керісінше сақтық шараларын әлсіретпей, күшейту қажет екендігін тағы да ескерткім келеді.
Ойын-сауық іс-шараларын, көрмелерді, форумдарды, конференцияларды, сондай-ақ отбасылық салтанатты, естелік іс-шараларын, оның ішінде үйде және адамдар көп жиналатын өзге де іс-шараларды өткізуге тыйым салынған.
Бетперде киюге, жеке гигиена ережелерін, қоғамдық орындарда арақашықтық сақтауға, дене қызуы көтеріліп, жөтел және тыныс алу қиындаған жағдайда медициналық көмекке жүгінуге шақырамын. Ата-аналарға күн сайын балаларға сақтық шараларының маңыздылығын түсіндіріп отыруды сұраймын. IV тоқсаннан бастап білім беру дәстүрлі форматқа көшірілді. Мектеп оқушылары арасында коронавирус инфекциясы таралуының алдын алу мақсатында шектеу шаралары, оның ішінде карантин кезінде білім беру ұйымдарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар белгіленді. Бұл талаптар әрбір мектепте бұлжытпай орындалуы тиіс.
Әрбір тұрғын мамандар кеңесіне құлақ асып, карантин талаптарын орындаса инфекцияның да таралуынтаратпауға мүмкіндік болады. Жауапкершілік те, қауіпсіздік те – ортақ.
Туберкулез жөнінде не білген жөн?
24 наурыз – Дүниежүзілік туберкулезге қарсы күрес күні
Туберкулез - әдетте өкпені зақымдайтын елеулі кесел.
Туберкулездің берілу жолы ауалық-тамшылық, әсіресе жұғу ықтималдығы науқас адаммен жиі жұғысуда (контактта) арта түседі.
Туберкулезді қабылдауға бейімділік организмнің қорғаныс күштері әлсіз адамдарда (мысалы, ерте жастағы балалар, кәрі адамдар, ЖИТС-ке щалдыққандар мен АИТВ-жұқпаланғандар) жоғары болады. Туберкулез емделмегенде елеулі зардаптарға жетелеуі мүмкін. Балаларда кесел көбіне бастапқы кешен (аздаған ауырлық дәрежесіндегі дерт түрі) формасында кездеседі. Дұрыс, толық жүргізілген емде баланың жұқпадан толығымен сауығуы мүмкін. Дегенмен, егер денсаулықтың және иммунитеттің жалпы жағдайы нашарласа, бірнеше жылдардан кейін кеселдің қайта соғуы ықтимал.
Туберкулездің даму себебі туберкулез микобактериясымен (ТМБ) жұқпалану болып табылады.
Туберкулездің симптомдарында екі аптадан астам уақытқа созылатын күшті жөтел, кеуде клеткасындағы ауыру, қанмен немесе қақырық түсумен өтетін жөтел, жүдеп, салмақ жоғалту, дене температурасының жоғарылауы, түндегі терлеу, тәбеттің төмендеуі, әлсіздік немесе шаршау, тізе аумағында орналасқан қоңыр-қызыл ауыртпалы тері асты түйіндері көбіне елеулі рөл атқарады.
Туберкулездің асқынулары өкпеден тыс, яғни басқа ағзалардың зақымдануы түрінде білінеді (мысалы сүйек жүйесі, ми, бүйрек). Егер туберкулезге күдік туындаса дәрігерге қаралған жөн. Дәрігер нұсқаған дәрілерді толықтай қабылдау қажет. Дәрі қабылдау үзілгенде немесе оларды ерте алып тастағанда дәріге төзімді туберкулездің дамуы мүмкін. Жақсы желдетілген бөлмеде жеткілікті тынығу, толыққанды калориясы бар ас ішу, алкогольден және темекіден бас тарту, дене шынықтырумен ұдайы айналысу қажет.
Серік ЕРДАЛИЕВ,
«Қазалы темір жол ауруханасы»
ЖШС эпидемиолог дәрігері,
Әйтеке би кенті,
Қазалы ауданы
Сурет www.efarma.ru сайтынан алынды
Абырой, бедел – мінезден
Біз әңгіме еткелі отырған Әлайдар Әбдуайтов ағамыз саналы өмірін денсаулық сақтау саласына арнап, табысты еңбек еткен тұлға. Адамдығымен, адалдығымен көптен ерекшеленіп, кәсіби маман ретінде өзінен кейінгі буынға үлгі-өнеге көрсетті.
Әлекең 1942 жылы Бесарық ауылында дүниеге келіп, 1949 жылы мектеп табалдырығын аттайды. 1959 жылы мектепті бітірісімен Ақтөбе қаласындағы медициналық институтқа түседі. Дәрігер мамандығын таңдауына мектепте жүргенде бір хирург туралы естіген әңгімесі себепкер болған екен. Мектепте өте жақсы оқыған, институтқа түсердегі емтихандардан оңай өткен, химиядан тапсырған кезде билеттің сұрақтарына толық жауап беріп, баға қойылайын деп жатқанда емтихан алушылардың ішіндегі бір орыс әйел алты теңдеу жазып беріп, шешімін сұраған екен. Сонда Әлекең әлгі теңдеулерді сол тұрған жерінде шығарып беріп, бәрін риза етіпті.
1965 жылы институтты хирургия мамандығы бойынша бітіріп шығады. Әдепкі жылдары Жаңақорғанға туберкулез диспансеріне жіберген, сол жерде 1,5 жылдай басқа мамандық бойынша жұмыс атқарады. Әлекең бұл жөнінде: «Молдахмет Бақбаев деген сол кезде атағы жер жаратын дәрігермен жұмыстас болдым, ол кісіден көп нәрсе үйрендім. Дәрілік шөптер жайлы еш жерде кездеспейтін мағлұматтар алдым. «Канон врачебной науки» деген қазіргімен қоса көне замандардың да ем-домын қамтитын алты томдық кітаппен таныстым. Не керек, өзіме керек көптеген деректерді ұғынып алдым», – дейді.
Жаңақорғанда жүргенде атағы шығып, педиаторлық жұмыста жүргенінде көпшілік: «Әлайдарға барып көрінеміз» дейтін еді. 1967 жылы Шиелідегі темір жолдың ауруханасына хирург болып ауысады. 1970 жылы денсаулық сақтау министрлігі бұл кісіні Қызылорданың облыстық емханасының бастығы етіп ауыстырады. «Емханада тәртіп бетімен кеткен екен, алдымен сол тәртіпті орнына келтіруден бастадым», дейді Әлекең.
Осылайша, біртіндеп емханада тәртіп орната бастағанда, бұрынғы жағдайға үйреніп қалған бірен-саран адамдар арыз да ұйымдастарған көрінеді. Әлекең табанды мінезінің арқасында соның бәрін жеңіп шығады. 1973 жылы Қызылордадағы облыстық темір жол ауруханасына бас дәрігерлік қызметке ауыстырылады. Бұл ауруханаға Қызылорда облысы шекарасындағы темір жолға қарайтын барлық медициналық мекемелер қарайды екен. Сол кезде бұл аурухана республика бойынша көрсеткіштері ең соңғы орында тұрған аурухана болған. Әлекең келісімен бәріне қатаң талап қойа бастаған және де күн түн демей барлық бөлімдерге бақылау жүргізіп, нәтиже талап етіп, тіпті түнде де тексеріс жасаған.
Сондай бір тексерістің кезінде сол ауруханаға қарасты әйелдер босанатын бөлімде бір кісінің төрт күн бойы босана алмай жатқанынының үстінен түседі. Әлекең әлгі кісінің босана алмау себебін бірден анықтап, аман есен босандырып алады. Бұл жерде әйел босанарда анда санда ғана пайдаланылатын іштегі баланың сыртқа шығуын аяғымен шығаратын медициналық әдіс қолданған. Олай етпегенде әйелдің де, іштегі баланың да өліп кету қаупі бар. Бұл айтып отырғанымыз Әлекеңнің тынымсыз еңбегінің бір ғана көрінісі. Осындай әрекеттердің арқасында бұл аурухана Әлекең келгеннен соң бір жарым жылдан соң барлық көрсеткіштері бойынша республикада екінші орынға шығады.
1976 жылы қалалық партия комитетінде бір жиын болып,онда бала өлімі жайлы мәселе қаралып,сонда облыстық денсаулық сақтау басқармасынан келген бір әйел: «Біздің көрсеткішіміз Әбдуайтов басқаратын аурухананың көрсеткішіне байланысты төмен болып тұр» деп жіберген екен. Содан қалалық комитеттің хатшысы Ковалев Әлекеңе шүйлігіп: «Мен сендей бас дәрігерді балшықтан жасап аламын» деп айтып жіберген көрінеді. Сонда Әлекең, алдымен аурухананы тексеріп көрулерін, содан кейін барып әңгіме айтуларын тайсалмай талап етеді. Кідірмей сондай тексеру жүргізіледі, тексеру барысында таңқаларлық нәтиже анықталады. Жоғарыдағы жиналыста негізсіз сынға ұшыраған Әлекең басқарып отырған аурухана барлық жағынан үлгілі болып шығып, «озық тәжірибе мектебі» деген атпен ауру балаларға қызмет көрсету жөніндегі плакат жасалып, ол облыстың барлық ауруханаларына таратылған екен.
Сол кезден бастап, зейнетке шыққанша Әлекең басқарған аурухана республикада бірінші орынды ешкімге бермей кеткен. Сол кездегі облыстық денсаулық сақтау бөлімінің бастығы Ернияз Омаров бұл кісіні ылғи да үлгі етіп сөйлеп, «Әбдуайтовтай төрт бес глав. врачым болса, мен уайымсыз болар едім» – дейді екен. Әлекең айтады: «Өстіп жүріп ақ 1986 жылы партиялық сөгіс алдым, бір белгілі адам менің орнымды алғысы келіп,бір Социалистік Еңбек Ері атағы бар кісіні маған қарсы қойды,не керек сол кісінің арызын қараған жиында маған сөгіс берілді,жиналыстың соңын күтпей шығып кетіп,өзімді қызметтен босатулары туралы арыз жаздым, бұл менің көпе көрінеу жасалған әділетсіздікке деген қарсылығым еді».
Бұл оқиғаның соңы облыс басшысы Еркін Әуелбековтың алдына дейін барып, оң шешімін тапқан. Облыс басшысы бұл ауруханға бірді екілі келіп, жұмыс барысымен танысып, риза боп жүрген. Әлекең екі рет қалалық кеңеске депутат болып сайланған. Содан тағы да ұсынылғанда өзі депутат болудан бас тартыпты. 1981, 1984 жылдары екі мәрте жоғарыға, лауазымды қызметке шақырғанда денсаулығына ауа райы дұрыс келмейтін болған соң бармай қалған екен. Одан кейін, 1996 жылы, облыстық денсаулық сақтау бөліміне бастық болуға шақырғанда да келісім бермеген.
Әлекеңнің аздап өкінішпен еске алатыны бұл кісіні екі рет еңбек сіңірген дәрігер деген атаққа ұсынған екен. Сонда сол кезде обкомда денсаулық жағына куратор болған Сапожникова деген кісі екеуінде де қарсы болып, ұсынысты өткізбей тастапты. Әлекең бұл әйелмен бұрын, жұмыс бабында бірталай айтыс-тартысқа түсіп, өз туралығын дәлелдеген.
Бұл кісінің зейнетке шығуы да оңай болмапты. 2010 жылы зейнет жасына толса да бұл кісіні зейнетке шығара қоймапты,содан барып үш рет зейнетке шығу тралы арыз берген. Тіпті бастыққа, бейнет істеген адам сол бейнетінің зейнетін де көруі керек деп те уәж айтқанда да зейнетке шығармаған. Ақыры инфаркт болып ауырып, содан соң лажсыз орнына басқа адам жіберіп, зейнетке шыққан. Әлайдар аға туралы Исекең (атақты Исатай Топышев) айтты деген бір сөз: «Осы баланың қолдаушысы жоқ, әйтпесе, министр болуға қабылеті жетеді», деген екен. Сол Исекең бірде Әлекеңнің үйінде отырып: «Айналайын, жігіт қырыққа дейін халық үшін, бедел үшін аянбай қызмет етуі керек, қырықтан кейін жиған беделің саған жұмыс істейді» депті. Қандай дәлдікпен айтылған сөз!
Байқап отырсақ, осындай пайымды кісілерге осындай ризалық сөздерді айтқызып отырған Әлекеңнің мінезі болса керек. Бұл кісі мақсатқа жетер жолда асқан табандылық көрсете отырып, қарамағындағыларға ықпалы зор басшы бола білген. Ауылға бір барғанында жергілікті аурухананың аянышты жағдайын көріп, төсек орын жағынан, қажетті техникалық аспаптар жағынан қомақты көмек көрсеткен. Әлекең осы ұзақ жылғы жемісті еңбегінің арқасында «СССР медицина үздігі» төсбелгісімен, ҚР медициналық қауымдастығының «Алтын дәрігер» атағымен, Лениннің жүз жылдығына шығарылған медальмен, Қазақстанның он, жиырма жылдық медальдарымен марапатталған, «Құрметті теміржолшы» деген атақ алған, «Қазақстанның атақты теміржолшылары» деген кітапқа енген. Бұл күндері бұл ол Қызылордада ұл-қыздарының, немере-шөберелерінің арасында, Ырыс жеңгемізбен бірге жайлы ғұмыр кешуде.
Абибулла ШЕР
https://zhanaqorgan-tynysy.kz/zanalyk/ruhaniyt/16358-abyroy-bedel-mnezden.html#sel=1:1,14:2
МӘМС мүмкіндіктері: жүкті әйелдерді, мигранттарды және БЖТ төлеушілерді не мазалайды?
Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры өз өзектілігін жоғалтпайтын тұрғындардың сұрақтарына жауап беруді жалғастыруда. Естеріңізге сала кетейік, өтінішті кез келген кері байланыс арнасы - 1406 байланыс орталығы, «Qoldau - 24/7» мобильді қосымшасы, Telegram-бот @SaqtandyryBot және ресми сайт арқылы қалдыруға болады fms.kz.- Ай сайын БЖТ төлеймін, сонда да «сақтандырылмаған» деген мәртебе беріледі, неге?
- Сірә, өтініш берген сәтте ағымдағы ай үшін БЖТ төленбеген немесе алдыңғы үш ай ішінде олқылықтарға жол берілген. «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Заңына сәйкес, сақтандыру мәртебесін алу үшін БЖТ-ны үш ай қатарынан төлеу қажет. Сонымен бірге, егер ол төртінші айда медициналық көмек алуға ниет білдірсе, онда ол ары қарай БЖТ төлеуі керек.
Мүмкін, адам техникалық себептермен жүйеден «шығып қалған» шығар. Ол үшін әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына жүгіну қажет. Егер мамандар барлық жарналардың бар екеніне көз жеткізсе, мәртебесін қалпына келтіреді.
- Жеке клиникаға тіркелуге бола ма?
- Иә, әрбір адам бір әкімшілік-аумақтық бірлік шегінде МСАК ұйымын еркін таңдауға құқылы, бұл ереже жеке ұйымдарға да қолданылады. Жалғыз қойылатын шарт – клиника Қордың жеткізушісі болып табылады және МӘМС бойынша қызметтер көрсетеді.
Емхананы жыл сайынғы тіркеу науқаны шеңберінде, сондай-ақ егер адам тұрақты немесе уақытша тұратын, жұмыс істейтін немесе оқитын жерін ауыстырған, басқа елді мекенге көшкен немесе өзі жатқызылған емхана қайта ұйымдастырылған жағдайларда ауыстыруға болады.
- МӘМС төлемегені үшін адамға қандай қауіп бар? Қандай айыппұлдар қарастырылған? Жұмыссыздарға қалай төлеуге болады?
Өз қызметкерлері үшін жарна аударатын жұмыс берушілер үшін МӘМС бойынша берешек пайда болған жағдайда төлем күнін қоса алғанда, мерзімі өткен әрбір күн үшін берешек сомасының 1,25% мөлшерінде өсімпұл көзделген. Егер жұмыс беруші қызметкерге төлем жасамаса немесе оны уақтылы жасамаса, қызметкер МӘМС пакетінде медициналық көмек ала алмайды, оның мәртебесі «сақтандырылмаған» болып өзгереді.
МӘМС үшін аударымдар зейнетақы, әлеуметтік аударымдарды төлеу сияқты міндетті болып табылатынын атап өткен жөн. Бірақ жұмыскерлерге, өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға, БЖТ төлеушілерге қандай да бір айыппұл санкциялары жоқ. Төлемдер тұрақты болмаған жағдайда азаматқа сақтандырылушы мәртебесі берілмейді.
Жұмыссыздар мемлекет аударымдар жасайтын азаматтардың жеңілдікті санатына жатады. Жұмыссыз мәртебесін растау үшін жұмыспен қамту орталығына хабарласып, есепке тұру қажет. Егер адам жұмыссыз бола тұра, жұмыспен қамту орталығына жүгінгісі келмесе, онда дербес төлеуші ретінде ай сайын 2125 теңге мөлшерінде жарна төлеу ұсынылады.
- Жүктімін. Басқа жерге көшіп кеттім, енді мені бұрынғы емханада қабылдамайды, не істеуім керек?
- ҚР ДСМ бұйрығына сәйкес, жүкті әйел нақты тұратын жері бойынша емханада есепте тұруы тиіс. Пациент көшіп келгендіктен, яғни медициналық ұйымның қызмет көрсету аумағынан шыққандықтан, емхана өкілдері оны қабылдамауға құқылы.
Жүкті әйелдер үшін қадамдық қолжетімділік қағидатын есте сақтау өте маңызды: МСАК дәрігерлері егер емхана пациенттің үйінен 15-20 минуттық жаяу жүретін болса ғана көңіл-күйінің нашарлауы кезінде жедел көмек көрсете алады. Сондықтан жақын жердегі емханаға тіркелуді ұсынамыз.
- Егер МӘМС үшін төлем жасамасам, шетелге шыға аламын ба?
- Иә. Елден кету құқығын шектеу бірнеше жағдайда қолданылады, егер: адам сот процесіне қатысатын немесе қатысса, салық, айыппұл немесе алимент бойынша берешегі болса. Көріп отырғанымыздай, «МӘМС-те сақтандыру мәртебесінің болмауы» бұл тізімде жоқ.
- Еңбек мигрантының отбасы мүшелері жеңілдік санатын ала ала ма?
- МӘМС жүйесіне қазақстандықтармен қатар Ресей, Беларусь, Армения және Қырғызстан азаматтары, яғни Еуразиялық экономикалық одаққа кіретін елдер қатыса алады.
Егер еңбек мигрантының балалары Қазақстанда тіркелген болса, олар ұлттық білім беру деректер базасы жүйесіне енгізілсе, онда олар үшін жарналарды мемлекет төлейтін болады. Жүкті немесе бала күтімі бойынша демалыста жүрген әйелі де жеңілдік санатына жатады, бірақ ол әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіне тартылған жағдайда ғана. Егер әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіне тартылмаған болса, ол дербес төлеуші ретінде жарна төлей алады, сондай-ақ МӘМС-тің барлық қолжетімді қызметтерін пайдалана алады.
Егер шетелдік, мысалы, Италиядан болса, оған тек ақылы медициналық көмек көрсетіледі.
- Менің арқам ауырады, физопроцедура өтейін деп едім. Мұны тегін жасауға бола ма?
- Физиопроцедуралар тек екі жағдайда тегін жүргізіледі: егер олар ауруды емдеудің клиникалық хаттамасында көзделген және емдеуші дәрігер тағайындаған немесе оңалту кезіндегі қызметтер кешеніне кіретін болса.
- Бала 10 жаста, ауруханадан шыққаннан кейін күтім қажет. Ата-ананың біреуіне аурухана парағын ашуға бола ма?
- Әрине, ата-ана 14 жасқа толмаған науқас балаға күтім жасау үшін еңбекке жарамсыздық парағын ашуға құқылы. Құжат ол күтімді қажет ететін кезеңге, бірақ күнтізбелік 10 күннен аспайтын мерзімге беріледі және ұзартылады.
- Медициналық сақтандырусыз еңбекке жарамсыздық парағын ашуға бола ма?
- Еңбекке уақытша жарамсыздығын тану үшін адамға еңбекке жарамсыздық парағы қажет. Егер ол бір жерде жұмыс істесе, онда жұмыс беруші ол үшін аударымдар жасайды және медициналық сақтандыру болуы керек. Егер адам қандай да бір себептермен МӘМС жүйесінен «шығып қалса», онда тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде еңбекке жарамсыздық парағын ашуға болмайды.
- Мен ЖК жеңілдетілгенмін, жалдамалы қызметкерлер жоқ, МӘМС үшін қандай соманы төлеу керек?
- Жеке кәсіпкерлер үшін, салық есептілігі нысанына қарамастан, ай сайынғы жарна сомасы тіркелген және 2021 жылы 1,4 ЕТЖ 5% – ын - 2 975 теңгені құрайды. МӘМС төлемін өзіңіз үшін екінші деңгейдегі банктің кез келген бөлімшесі, «Қазпошта» АҚ, мобильді қосымшалар арқылы аударуға болады Kaspi.kz, TengriBank, сондай-ақ өзіне-өзі қызмет көрсету Касса 24 және Qiwi әмиян терминалдары арқылы.
«Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ Қызылорда облысы бойынша филиалдың
халықты ақпараттандыру және өтініштерді қарау жөніндегі бөлімі
